𝐆𝐞𝐥𝐨𝐨𝐟, 𝐣𝐨𝐞𝐫𝐧𝐚𝐥𝐢𝐬𝐭𝐢𝐞𝐤 𝐞𝐧 𝐝𝐢𝐞 𝐨𝐧𝐡𝐞𝐢𝐥𝐢𝐠𝐞 𝐬𝐨𝐬𝐢𝐚𝐥𝐞 𝐦𝐞𝐝𝐢𝐚-𝐨𝐨𝐫𝐥𝐨𝐠

Joernalistiek was oorspronklik meer as bloot nuus versprei: dit was die edele taak om lig te werp op die waarheid, om gemeenskappe in staat te stel om ingeligte besluite te neem. Die ware essensie van joernalistiek lê immers in eerlike, kritiese en gebalanseerde verslaggewing wat getrou is aan feite en vry van sensasie of manipulasie. Vandag lyk hierdie ideaal egter vergete, veral in Suid-Afrika, waar joernalistiek dikwels gereduseer word tot sensasionele click-bait en emosioneel gelaaide narratiewe.

Die probleem lê nie net by joernaliste nie, maar in ‘n ekonomiese en sosiale struktuur wat afhanklik geword het van algoritmes en sosiale media-platforms om oorlewing te verseker.

Waar gedrukte media eens ‘n model gehad het wat deur betaalde intekeninge ondersteun is, is vandag se digitale joernalistiek vasgevang in ‘n wedloop om aandag. Mediahuise het geen keuse nie: sensasie, kontroversie en emosionele reaksies is die nuwe geldeenhede wat deur algoritmes beloon word. Click-bait en “engagement farming” dryf ons na uiterstes toe, waar die grens tussen waarheid en leuen toenemend vaag word.

Die gebruik van kunsmatige intelligensie (AI) om beeldmateriaal te genereer, kompliseer hierdie situasie verder. Beelde wat deur AI geskep word, is vandag al só realisties dat dit ons persepsies kan manipuleer, met die potensiaal om verwarring en wantroue te versterk. Waarheid word nie meer net verskuil nie; dit word nou ook aktief verdraai en vervaardig om die persepsies en reaksies van mense te beïnvloed.

Vanuit ‘n geloofsperspektief het hierdie verskuiwing egter nie net praktiese implikasies nie, maar diep geestelike en teologiese gevolge. As Christene glo ons in ‘n God wat self Waarheid is – Christus sê immers eksplisiet: “Ek is die weg, die waarheid en die lewe” (Johannes 14:6). Ons verhouding met waarheid is dus nie opsioneel nie, maar fundamenteel aan ons geloofsidentiteit gekoppel. Wanneer waarheid bedreig of vervorm word, is ons verantwoordelikheid om dit met alle erns te beskerm en op te soek.

Paulus waarsku ons in Romeine 12:2: “Word verander deur die vernuwing van julle denke.” Hierdie vernuwing behels die vermoë om te onderskei tussen wat werklik waar, goed en aanvaarbaar vir God is, teenoor wat bloot oppervlakkige sensasie en emosionele reaksies uitlok.

Ons geloof roep ons om wakker te wees, om nie slagoffers te wees van hierdie digitale manipulering nie. Om gelowig en verantwoordelik met sosiale media om te gaan, beteken om voortdurend vrae te vra oor wat ons lees en versprei: Dra dit by tot waarheid? Bevorder dit vrede en begrip? Is dit feitelik? Of skep dit verdere verdeeldheid en wantroue?

Die uitdaging lê nie net daarin om reg te wees nie, maar om reg te lewe. Ons moet as gelowiges weer ernstig nadink oor hoe ons getuienis in die digitale wêreld lyk. Is ons deel van die probleem deur onkrities sensasie aan te hits, of deel van die oplossing deur bewustelik waarheid en integriteit te bevorder?

Ons moet kies om die moeiliker pad te volg – dié wat nie onmiddellik beloon word deur algoritmes en likes nie, maar uiteindelik lei na ‘n dieper geestelike volwassenheid en getrouheid aan die waarheid.

Dit is tyd om jou geloof ernstig genoeg te neem om te onderskei tussen wat jou aandag verdien en wat bloot ontwerp is om jou binneste te kaap.